Wat is RVS?

Laserworx heeft veel mogelijkheden in Roestvast staal. Zo snijden wij standaard 304(L) en 316(L). De meeste mensen noemen RVS roestvrij staal. Dit klopt niet, daar RVS onder bepaalde omstandigheden zeker kan corroderen.

Wat is Roestvast staal?
RVS is ‘roestvaster’ dan staal, maar zoals al gezegd kan het zelfs onmerkmaar corroderen. Om dat toe te lichten, moeten we meer uitleg geven over corrosie. Bij corrosie wordt het materiaal aangetast. Er zijn vele vormen van corrosie, maar de vorm die de meeste mensen kennen is zuurstofcorrosie of putcorrosie met chlorides (zout of chloor). Door de inwerking van zuurstof in combinatie met geleider (bijvoorbeeld water), wordt het materiaal aangevreten. Meer gedetailleerde informatie hierover is te vinden op onze veelgestelde vragen pagina: Wat is corrosie?
Zoals gezegd kan RVS beter tegen corrosie. Het mag pas RVS heten als het staal niet meer dan 1,2% koolstof (C) en minimaal ca 11% chroom (Cr) bevat. Dit is echter een vrij eenvoudige vorm. Er zijn veel meer legeringselementen zoals molybdeen (Mo), titanium (Ti), nikkel (Ni) en mangaan (Mn), die mogelijkheden bieden tot een nog corrosievastere versie. Het gebruiksdoel bepaalt welke kwaliteitlegering gewenst/benodigd is.

Door de toegevoegde elementen vormt RVS een doorzichtige en hechte huid die het materiaal afsluit en beschermt voor de buitenwereld. Doordat deze tot stand komt door een reactie met zuurstof (O), wordt dit een oxidehuid genoemd. Zoals bekend komt zuurstof voor in onze adem/buitenlucht. Als deze oxidehuid beschadigd raakt, ‘groeit’ deze weer dicht, omdat de reactie met de zuurstof opnieuw plaatsvindt.

Soorten RVS
Net als dat er vele soorten staal zijn, zijn er ook meerdere soorten RVS. RVS kent een onderverdeling in austenitisch RVS, ferritisch RVS en martensitisch RVS. Het gaat in deze uitleg te ver om op al deze vormen heel diep in te gaan, maar hoé ze verschillen leggen we uit met een voorbeeld. In Nederland wonen Nederlanders: mannen en vrouwen. De titel “Nederlander” kun je vergelijken met de RVS soort (overkoepelende ‘kwaliteit’). Vervolgens zijn er verschillende soorten RVS: mannen en vrouwen. In algemene zin hebben we allemaal dezelfde basiseigenschappen: armen, benen en een hoofd. Er zijn verschillen in soort (man en vrouw) en iedereen zit net iets anders in elkaar. De één is wat impulsiever of kan beter stress, de ander is een zonaanbidder of avondmens. In de basis lijken we erg op elkaar en toch verschillen we op detailniveau; zo is het ook met de RVS soorten.

Laten we nu aandacht besteden aan de toepassingsgebieden voor de RVS soorten.

Austenitisch RVS
De bekendste kwaliteiten 304 en 316. Deze behoren tot de categorie austenitische RVS. In een austeniet (verkorte term voor austenitisch RVS) zitten tenminste 4 belangrijke legeringselementen, te weten ijzer, chroom, koolstof en nikkel. 304 en 316 worden door sommige mensen ook wel binnen- en buitenkwaliteit RVS genoemd, maar dit is onterecht. Als voorbeeld: Een paaltje van RVS 316 met een ruw oppervlak (bijvoorbeeld beschadigd of geschuurd) zal in de buurt van de zee in korte tijd gaan ‘roesten’. Naast de omstandigheden door het zeewater, tasten andere invloeden de oxidehuid aan, bijvoorbeeld ammoniak van urine.
Gebruiken we 304 in een gepolijste versie in een tuinmeubel waar nooit echt iets mee gebeurt, dan kan het wel een levenlang of zelfs langer meegaan.
De buitenpanelen van de DeLorean DMC-12 (auto uit de film ‘Back to the Future’) zijn gemaakt van RVS304. Ook hier geldt weer: alles staat of valt met de toepassing en nabewerking van het materiaal.

Ferritisch RVS
Daarnaast kennen we ook ferritische RVS-soorten. De naam zegt het al, de opbouw van de moleculen zijn op een bepaalde manier opgebouwd, waardoor de molecuulopbouw dusdanig is dat het een ferritisch kristalrooster wordt.
Zoals we bij de mens een DNA kennen, heeft een metaal een ‘metaal-DNA’, het zogenaamde kristalrooster. In dit kristalrooster – het ferritisch kristalrooster – zitten in verhouding minder andere elementen en meer ferro (ijzer). Deze kwaliteit is nog steeds corrosiebestendiger dan gewoon staal, maar gaat zonder een extra bescherming snel corroderen. Als je het bijvoorbeeld lakt, kan het heel goed gebruikt worden als koelkastdeur of buitenlamp. Dit materiaal is magnetisch, wat zowel voor- als nadelen heeft. In de koelkastvariant is het erg makkelijk om bijvoorbeeld notities op te kunnen hangen, maar het is ook gewoon goedkoper.

Martensitisch RVS
Martensitische RVS-soorten zijn dusdanig te bewerken dat ze erg hard kunnen worden. De elementen molybdeen, chroom en vanadium zorgen voor zogenaamde carbides. Dit in combinatie met koolstof (waar weer martensietstructuur door gevormd wordt) zorgt voor een extreem harde materiaalsoort. Hardheid en taaiheid zijn echter verschillende termen. Een martensiet is zonder verdere toevoeging weliswaar extreem hard, maar kan ook erg bros zal zijn. Het kan dus wel goed tegen slijtage (goede weerstand tegen een indrukking), maar als we er behoorlijk aan gaan trekken of buigen zal het desondanks snel kapot knappen. Om dit tegen te gaan wordt nikkel toegevoegd. Het materiaal wordt hierdoor weer wat taaier.

Andere RVS termen
Vroeger werden de termen 18/8 of 18/10 staal nog gebruikt. Dit had betrekking op het percentage chroom en nikkel: 18/10 = 18% chroom en 10% nikkel. Zonder verdere informatie kan een 18/10 dus zowel een 304 als een 316 kwaliteit zijn.

Om het nog iets lastiger te maken worden er tegenwoordig ook nog werkstofnummers gebruikt, bijvoorbeeld 1.4301. Dit heeft als doel om materialen makkelijker uit elkaar te houden. Als voorbeeld kan 304 worden genomen. Het kan dus 18/8 of 304 heten, maar een meer uniformer schrijfwijze is 1.4301. De werkstofnummers worden namelijk voor staal, RVS, maar ook voor aluminium vastgelegd. Voor werkstofnummers heeft Corus Nederland een erg makkelijke conversielijst gemaakt.

Deze is te vinden via:
Conversielijst10 2005 (PDF)

====

Bronnen:
Materialen voor Technici van Ken & Michael Budinski
Wikipedia: http://nl.wikipedia.org/wiki/Roestvast_staal – http://nl.wikipedia.org/wiki/Corrosie
https://www.linkedin.com/pulse/corrosie-duidelijke-taal-jean-paul-hijl-%25E3%2583%2584-/
Conversielijst van Corus – Jean-Paul Hijl, Laserworx B.v.